Kæru Íslendingar, kæru Færeyingar. Kæru vinir.
Mér er mikill heiður að fá að segja hér nokkur orð í tilefni af“Hátíð hafsins” 2018 og alveg sérstakt gleðiefni vegna þess að Ísland standi færeyska hjarta mínum mjög nærri.
Bæði fyrr og síðar hafa færeyingar komið til Íslands í atvinnuleit. Þannig kom afi minn hingað fyrir rúmri öld að vinna í fiski og var tað honum til farsældar, enda nægðu tekjurnar fyrir húsakaupum, þegar heim kom.
Svipaða sögu má segja af öðrum færeyskum fjölskyldum á liðinniöld. Þegar syrti í álinn efnahagslega leituðu færeyingar til útlanda eftir atvinnu. Og einkum og sér í lagi á Íslandi var þeim jafnan tekið opnum örmum eins og okkur er tekið núna.
Færeyingar og Íslendingar eru frændir, enda er margt sameiginlegt með þjóðum okkar. Við erum afkomendur landnámsmanna. Kynslóð eftir kynslóð hefur lagt sitt af mörkum til að þróa hér þau farsælu þjóðfélög sem við nú búum við, ungir sem aldnir.
Lífskjör í löndum okkar eru að mörgu leiti hliðstæð. Við reiðum okkur á sjóinn, þar eru okkar helstu auðlindir, en sjórin setur okkur jafnframt takmörk, sem felast meðal annars í einangrun okkar hér úti í ballarhafi.
Í báðum löndum er byggð aðallega við sjó. Í bæjum og borgum starfa öflug fyritæki í sjávarútvegi. Og þegar að samgöngumkemur, þurfum við að fara yfir heiðar eða gegnum jarðgöng til aðkomast milli staða. Tíðarfar er með endæmum umhleypingarsamtog allra veðra von jafnvel á sumrin.
Við þessi skilyrði hefur einstakt mannlíf þróast með þjóðum okkar gegnum aldirnar. Við erum börn hafsins, lifum í og af náttúruni, en búum jafnframt í háþróðuðu samfélagi, sem er opið og á auðvelt með að aðlagast breyttum aðstæðum.
Ekkert er því eðlilegra enn að við Íslendingar og Færeyingar fögnum saman hafinu eins og við nú gerum. Hafið gaf og hafið tók. Hafið er okkar örlagavaldur. Þannig er það og þannig mun verða um ókomna tíð.
Þetta er fjórða skiptið sem Westward Ho er stefnt hingað til Hátíð Hafsins í Reykjavík. Fyrsta skiptið var þegar Westward Ho kom hingað árið 2010. Sú heimsókn vakti gríðarlega mikla athygli og sannaði enn eina ferðina vinarhug Íslendinga í garð Færeyinga.
Ég var sjálf í þeirri ferð. Bæjarfulltrúum Þórshafnar stóð þá til boða að slást með í förina og mér fannst sjálfsagt að þiggja það boð. Og ekki sá ég eftir því. Þetta var eftirminnileg ferð í félagsskap Færeyinga og Íslendinga og við kynntumst þarna mörgu góðu fólki. Og reyndar þótti þetta uppátæki svo vel heppnað, að borgarstjórn Þórshafnar og Faxaflóahafnir gerðu með sér samning þess efnis að þriðja hvert ár skyldi Westward Ho sigla til Reykjavíkur. Með þessum samningi hugðumst við efla samvinnu Færeyja og Íslands. Samingurinn er ennþá í gildi og samstarfið alltaf að verða öflugri.
Er margt líkt með Íslendingum og Færeyingum hvað varðar lífskjör, á það ekki síður við um sjálfstæðisbaráttuna. Íslendingar fagna á þessu ári hundrað ára afmæli fullveldsis síns. Ég óska ykkur hjartanlega til hamingju með það. Við höfum ekki náð þeimáfanga í Færeyjum enn sem komið er, en samt standa Færeyingar vel að vígi í þeim efnum, komnir langleiðina í að verða efnahagslega óháðir, enda eykst pólítiskt sjálfstæði með hverju ári sem líður.
Í Færeyjum er samt ekki full samstaða um hvaða leið eigi að fara í sjálfstæðismálinu, en sjálf finnst mér það hafa verið rétt ákvörðun Íslendinga að taka fullveldi árið 1918. Fullveldi er forsenda þess að þjóð geti ráðið sínum málum og átt í eðlilegu samstarfi á alþjóðlegum vettvangi.
Í sjálfstæðismálinu vilja margir fara að fordæmi Íslendinga, en þegar að íþróttum kemur held ég óhætt seg að fullyrða að þjóðiner einhuga um að standa með ykkur í heimsmeistarakeppninni í knattspyrnu. Ég geri fastlega ráð fyrir að við aftur söfnumst saman, þórshafnarbúar, á tröppunum í Vágsbotni og hrópum fullum hálsi: Áfram Ísland!
Að lokum vil ég óska ykkur öllum góðrar hátíðar og slæ botninn í þetta með nokkrum vísum úr kvæði eftir færeyska skáldið Poul F. Joensen. Poul F. Joensen lét eftir sig mörg falleg kvæði og þessi mansöngur sjómanns er öðrum þræði óður til Færeyja líka.
Athyglisvert er samt hvað skáldið lætur sér annt um bæði Ísland og Grænland, sem við höfum nú átt samvinnu við í 130 ár. Þetta er afar mikilvæg samvinna og verður seint ofmetin. Það er mikill kostur að eiga sér góða nágranna. Eða eins og við segjum á færeysku: Bert er bróðurleyst bak.
Vísurnar þrjár eru þannig:
Tú lýsti tá ið eg fyrst teg sá
ímillum hinar sum havsins hjómur
tú sum ein sól millum stjørnur var
sum rósan von millum blómur
Eg droymdi um teg við Íslands strond
tá eldgos brandar um himin lýsti
og undir Grønlands íbardu strond
í trúgvum barmi teg hýsti
Tín favnur verður mítt heim og havn
har stútt tín vinur av langferð lendir
í hjartað rist er títt kæra navn
so leingi Beinisvørð stendur
Megi samstarf okkar Færeyinga og Íslendinga dafna og eflastmeðan löndin enn standa upp úr Norðuratlantshafi!
Ég þakka áheyrnina. Góða hátíð.
Marin Katrina Frýdal, røða á Hátíð Hafsins 3. juni 2018